Wat zijn representanten bij een opstelling en hoe werkt dit?

Bij een Ziekte opstelling werken we met vraagstellers en representanten.
De vraagsteller stelt zijn of haar vraag over een onderwerp waar hi/zij meer over wil weten. De trainer van de opstelling stelt wat vragen om meer over de context van de vraag te weten te komen. Aan de hand van de vraag en het verhaal eromheen beslist de trainer wie of wat er opgesteld wordt.
De vraagsteller kiest vervolgens uit de groep representanten voor personen of aspecten van datgene wat opgesteld wordt en plaatst ze in op een bepaalde plek in de ruimte.

Wie ooit een familieopstelling heeft bijgewoond, kent het verbazingwekkende fenomeen van het ‘wetende veld’. Het opmerkelijke is, dat representanten zich precies zo voelen en gedragen als de personen die zij vertegenwoordigen. Soms gebruiken ze zelfs letterlijk dezelfde woorden als de werkelijke familieleden. Alsof ze antennes hebben die allerlei berichten en informatie opvangen uit de familieziel. Mensen die voor het eerst een opstelling meemaken zijn vaak verbaasd over wat zij bij de representanten zien: ‘je kijkt precies als mijn dochter’, ‘in je houding herken ik mijn oma’, of: ‘mijn vader zou dat exact zo zeggen’.

Hoe komt een representant in contact met de gevoelens en ‘het weten’ van de voor hem totaal onbekende familie? Waar komt die informatie vandaan?

Het wetende veld

In een opstelling  openbaart zich een krachtenveld, waarvan niet precies bekend is hoe dit werkt. Bert Hellinger, grondlegger van familieopstellingen, noemt dit ‘het wetende veld’. In dit veld ervaren we wat er in het familiesysteem speelt. Het maakt  de onbewuste verhoudingen en dynamieken zichtbaar. Na de opstelling sluit dit veld zich weer.

Een meer wetenschappelijke benadering voor dit veld komt van de Engelse auteur/celbioloog Rupert Sheldrake.  Een hond voelt zijn baas al voordat deze thuiskomt.  Een zwerm vogels of een school vissen bewegen alsof ze één lichaam zijn.  Er moet dus wel een veld van energie zijn waarin ze met elkaar in verbinding staan.  Sheldrake noemde dit fenomeen ‘morfogenetische velden’.

Ook wanneer meerdere mensen samen zijn, lijkt er een resonerend veld te ontstaan.  In dit veld verschijnt een ‘collectief weten’ dat het bewustzijn van de aanwezigen overstijgt. De informatie uit dit veld wordt tot uitdrukking gebracht via de representanten: een verandering in lichaamshouding, een beweging, een uitspraak … het brengt van alles teweeg bij de andere representanten: een gewaarwording, een zwaar gevoel, spanning, ontspanning, een zucht, groot verdriet, pijn …

Representant familieopstelling zijn: hoe gaat dat?

Iedereen kan representant  zijn. Je hoeft niet over speciale vaardigheden te beschikken. Als representant word je door de cliënt op een bepaalde plek in de ruimte gezet. Ook kan het zijn dat de begeleider je vraagt om zelf, intuïtief een plek te kiezen. Vervolgens laat je de plek op je inwerken. Tijdens een opstelling ‘scan’ je als het ware voortdurend je gevoelens en laat je alle lichamelijke sensaties, gevoelens, innerlijke beelden of symptomen toe. Sta je stevig of wankel? Bemerk je een bepaalde warmte, of benauwdheid, stijfheid of wat dan ook? Staar je naar een bepaalde plek? Voel je je betrokken bij de andere representanten of heb je het gevoel dat je er niet bij hoort? Als je helemaal niets voelt dan is dat je waarneming. Je kunt het niet goed of fout doen.

Als representant ervaar je hoe sterk de impulsen in het veld kunnen zijn. Wanneer  je voor het eerst in een opstelling staat, kan dit verwarring geven. Je kunt je afvragen of je waarneming klopt. Het werkt het beste als je uit je eigen ervaringen en overtuigingen blijft en niet probeert uit te zoeken hoe je je zou moeten voelen op die plek. Volg eenvoudigweg wat zich aandient en benoem dit op een neutrale manier. Ook al snap je niet waar je het vandaan haalt, of gaat het in tegen je eigen waarden en je persoonlijke gevoel van goed of fout in. Vertrouw op je gevoel, zonder je gevoelen te interpreteren.

Bedenkt dat je gevoelens in je rol als representant niet jouw gevoelens zijn. Op een bepaald moment mag je weer uit de rol stappen: doe dit heel bewust door wat te stampen, rond te lopen om je heen te kijken en je te realiseren dat je nu weer jezelf bent met jouw eigen gevoelens. Pas wanneer je weer uit je rol bent gestapt, kun je, als je dat wilt, aandacht geven aan je eigen gevoelens. Representeren lijkt wel een beetje op acteren,

Het is dus essentieel om de impulsen in een opstelling te volgen en je waarneming duidelijk en vanuit je gevoel te uiten en te verwoorden. Dat creëert als het ware ruimte voor een diepere laag van bewustwording. De opstelling ontrolt zich als vanzelf. De begeleider stemt voortdurend af met de representanten en met de cliënt. Via de informatie van de representanten wordt duidelijk waar energie en liefde geblokkeerd zijn en of en hoe er naar een helende beweging kan worden gegaan.

Doorwerking op de representanten

Opstellingen werken door op zowel de cliënt en het familiesysteem, als op de toeschouwers en representanten. Als representant ervaar je de verschillende posities en bewegingen, met de daarbij horende gevoelens. Soms is er herkenning met eigen ervaringen en familieomstandigheden. Dit helpt je ook persoonlijk verder. Je kunt in een opstelling gevoelens uiten die je zelf ook hebt, maar die je je misschien niet zo snel geneigd bent om te uiten. Dit werkt bevrijdend. Ook komt het voor dat je als representant meer inzicht krijgt in eigen thema’s of een antwoord vindt op iets wat je zelf bezighoudt. Als representant leer je ongelofelijk veel en kun je de helende werking van een opstelling ervaren.
Je zult als representant ervaren hoe wonderlijk het systemisch werken met opstellingen werkt en kunt dan wat makkelijker vanuit deze ervaring een volgende keer zelf de stap nemen om vraagsteller te zijn.

Lees meer over een aantal ervaringen van representanten.